Circulair inkopen gaat over het vergroten van de positieve impact. Wat is mooier om dit te doen dan via spelen in de buitenruimte? Lotte van Weert (Procurance) en Elske Oost-Mulder (OBB Ingenieursbureau) zetten zich in om de MRA-gemeenten die kant op te bewegen, maar dan wel duurzaam. Dit doen ze in woord en daad. Nieuwe loot aan hun stimuleringsstam is een handreiking gemaakt voor een circulaire werkwijze bij de inrichting van speelruimtes.
Ontdekken, uitdagen, bewegen, ontmoeten, spelen en sporten. Gevraagd naar de meerwaarde van buitenspelen zijn dit voor Lotte en Elske de sleutelwoorden. “Denk maar aan je eigen mooie herinneringen aan buiten spelen. Het is een basisvoorwaarde voor een goede ontwikkeling van kinderen.”
Maak er werk van
Met de Handreiking Speelruimte Interactief hebben beiden een handzaam product afgeleverd om hier werk van te maken. Het document, online te vinden op mraduurzaam.nl, bevat tal van tips om het buiten spelen aantrekkelijk te maken. Maar met een plus: volledig circulair. “Dat begint overigens met dingen weghalen. Iedereen gaat ervan uit dat een speelruimte speeltoestellen heeft die een gemeente moet aanschaffen en onderhouden. Maar de openbare ruimte is eigenlijk al een grote speeltuin. Een slootje is bijvoorbeeld ook al een speeltoestel. En overal staat wel een klimboom, dus waarom nog een klimtoestel neerzetten? Met zo’n speelboom pak je ook meteen het klimaat en de biodiversiteit mee. Op die manier realiseer je in één klap drie doelen.”
"Veel van de huidige toestellen zijn namelijk al behoorlijk circulair"
Kennisbron
Als het zo gemakkelijk is, waarom dan die handreiking? “In de eerste plaats geeft onze handreiking allerlei tips om het buiten spelen nog aantrekkelijker te maken. Het is dus voor gemeenten een kennisbron. Aanvullend blijven speeltoestellen natuurlijk een rol spelen om kinderen enthousiast te maken voor het spelen in de buitenlucht. Doe dat dan met circulaire materialen. Verder schenken we aandacht aan communicatie. Ook op dat terrein is actie nodig om ouders te stimuleren hun kinderen letterlijk en figuurlijk meer de ruimte te geven. Vergeet niet dat participatie altijd maatwerk is. Je moet weten wie je voor je hebt. Daarom besteden we veel aandacht aan de vraag waar ouders zelf op tienjarige leeftijd speelden. Dat is een mooi vertrekpunt . Dat gaat dan vaak over avonturen in het bos, voetballen op een veldje in de buurt, tikkertje doen en ga zo maar door. De ervaring is dat je dan een heel ander gesprek hebt over buiten spelen.”
Speeltoestellen
De handreiking rekent voor dat circa 80% van het buitenspelen in de buurt plaatsvindt. Voor de overige 20% zijn speeltoestellen nodig. “Deze blijven dus belangrijk. Ze dagen uit, ook tot het verleggen van grenzen. Niet alleen op het gebied van spelen, maar ook van sporten.” Hun advies op dit punt is duidelijk: zet voor de nabije toekomst in op het plaatsten van circulaire speeltoestellen. Dat is echt niet zo moeilijk, laten Lotte en Elske weten. “Veel van de huidige toestellen zijn namelijk al behoorlijk circulair. Ze zij gemaakt van hout, staal of gebruikt plastic. Alleen ontbreekt het meestal aan verantwoordelijkheid aan de achterkant. Leveranciers leveren wel, maar nemen nog niet terug. En dat gaat als het aan ons ligt nu veranderen. Men moet de hele cyclus tussen de oren krijgen. Dus speeltoestellen plaatsen die gemaakt zijn van circulaire materialen die je op het eind van de levensloop van het toestel weer kunt hergebruiken. Dan is de cirkel rond.”
Op dit punt komt de handreiking goed van pas. “Wij laten hierin de mogelijkheden op dit gebied zien, met inbegrip van voorbeelden van de stappen die leveranciers al maken bij het toepassen van de circulaire grondbeginselen. En we geven gemeenten tips om hun werkwijzen meer circulair in te richten en hierbij de leveranciers te betrekken om zo samen op weg te gaan naar meer duurzame werkwijzen. Het mooiste is overigens als men hier een richtlijn voor opstelt. Dan moet men wel.”
Integrale gebruikslaag
Opmerkelijk is dat de praktijk leert dat groen denken aanzet tot groen doen. “We zien dat gemeenten die dit omarmen heel anders tegen de openbare ruimte gaan aankijken. Men pakt het opeens veel integraler op en begint spontaan andere zaken te verduurzamen. Dat varieert van een groene inrichting tot het aanpakken van straatmeubilair, hekwerken en verhardingen. Men pakt het als een project op en kijkt daarbij ook naar de toekomst. We zien ook andere manieren van begroten, bijvoorbeeld op thema in plaats van op sector. Speelruimte blijkt dan een heel mooie springplank om na te denken over hoe een buurt er over dertig jaar uitziet en functioneert. Sowieso zijn veel gemeenten bezig met het in de vingers krijgen van circulaire gebiedsontwikkeling. En daar past onze handreiking over speelruimtes eigenlijk naadloos in. Dit maakt de speelruimte tot een gebruikslaag over alle openbare ruimte heen.”
"Groen denken zet aan tot groen doen"
Drieslag
Om gemeenten in dit denken op weg te helpen, zijn aanvullend op de handreiking cursussen over beleid, en uitvoering. “Daarbij pakken we ook het stukje circulaire inkoop mee. Ambtenaren van de MRA kunnen hieraan meedoen, ook via online sessies.” Wat de aanpak verder vergemakkelijkt is of een gemeente al circulair beleid voert. “Dat hebben we ervaren in Almere. Daar was de mogelijkheid om én het beleid én de vakgroep én de aanbesteding voor zowel onderhoud als leveringen in één slag te doen. Eigenlijk is dat ook wel noodzakelijk. Wanneer die drie takken samenkomen, kun je echt in zo’n vier jaar die omslag maken. Mensen beginnen het ook echt leuk te vinden met als gevolg dat de rest van de organisatie mee gaat doen.” Is dit niet een voorbeeld van wishful thinking? “Nee hoor, in Almere is het al gelukt. En ook Tilburg, Assen en Veenendaal zijn druk bezig hieraan handen en voeten te geven in hun organisatie.”
Lees hier de Handreiking voor een circulaire werkwijze bij de inrichting van speelruimte
Auteur Jan de Graaf (dgcommunicatie.nl)
